شاخص پایداری پلت یا PDI (Pellet Durability Index): یک عامل مهم در کیفیت و تولید خوراک

کیفیت پلت معمولاً با شاخص پایداری پلت (PDI) بیان می‌شود و با استفاده از یک دستگاه قوطی غلتشی (tumbling) اندازه‌گیری می‌شود، که در آن نمونه پلت که قرار است آزمایش شود، ابتدا الک می‌شود تا ریزدانه‌ها جدا شوند، سپس در دستگاه تامبلینگ برای مدت زمان مشخصی قرار داده می شود. پس از غلت زدن، ریزدانه های تولید شده در حین غلت زدن را با وزن واقعی پلت مقایسه می کنیم.

PDI وزن پلت قبل از تامبلینگ / وزن پلت بعد از تامبلینگ = × 100

در PDI کمتر از 85، پلت تمایل به شکستن در هنگام کرامبلینگ دارد. تولید ریزدانه­های بیشتر منجر به بازیافت بیشتر خوراک و خروجی نهایی پایین می­شود.
 

عوامل موثر بر PDI عبارتند از:

1. فرمولاسیون: امروزه متخصصان تغذیه با چالش فرمولاسیون خوراک با استفاده از مواد اولیه موجود با کمترین هزینه ممکن و رعایت مشخصات خوراک مواجه هستند، در حالی که مدیران تولید با چالش تولید پلت­های با کیفیت خوب از این مواد در کارخانه خوراک مواجه هستند. کیفیت پلت به طور متناسب به عوامل متعددی بستگی دارد که فرمولاسیون جیره غذایی مهمترین آنها است.

مواد خام بسته به خواص باندشدگی و نسبت آن در فرمول خوراک بر کیفیت پلت تاثیر می­گذارد. ژلاتینه شدن نشاسته مهمترین عامل برای دستیابی به کیفیت پلت مطلوب است. مواد خام حاوی نشاسته زیاد مانند گندم به طور کلی به تولید پلت­های با کیفیت خوب کمک می کند.

گنجاندن بیش از حد روغن مایع (بیش از 2 درصد) در جیره غذایی تأثیر مثبتی بر رشد حیوانات دارد اما تأثیر نامطلوبی بر کیفیت پلت می­گذارد. در این شرایط گنجاندن پلت بایندرهای طبیعی می‌تواند در بهبود کیفیت پلت، افزایش توان تولید پلت و کاهش مصرف برق کمک کند.

پودر چربی پرشیافت به عنوان یک منبع چربی با نسبت مناسب اسیدهای چرب غیر اشباع به اشباع (3 به 1)، حاوی 8000 کیلوکالری بر کیلوگرم انرژی قابل متابولیسم و 12-10 درصد کلسیم می­باشد. ماهیت فیزیکی و شیمیایی مناسب پودر چربی منجر به سهولت در حمل و نقل، مصرف و نگهداری، یکنواختی بهتر بافت خوراک، افزایش خوش خوراکی و بهبود ضریب تبدیل غذایی می­شود.

در کارخانه­های خوراک پودر چربی به عنوان یک پلت بایندر عمل نموده و علاوه بر بهبود استحکام پلت (PDI) و سختی پلت در افزایش نرخ تولید خوراک در واحد زمان، کاهش افت ماده خشک پلت و میزان آمپراژ برق مصرفی موثر است. از این رو پودر چربی مخصوص طیور پرشیافت با تامین انرژی قابل متابولیسم مورد نیاز برای جیره به کاهش هزینه­های تولید و بهبود کیفیت پلت بدون نیاز به پلت بایندر منجر می­شود.

فرمولاسیون خوراک تقریباً 40 درصد کیفیت پلت و PDI را کنترل می کند.

2. اندازه ذرات آسیاب: آسیاب بهتر به جذب بهتر بخار به دلیل افزایش سطح مقطع کمک می­کند که منجر به حالت دادن یا کاندیشنینگ بهتر و سطح خوبی از ژلاتینه شدن نشاسته می شود. ژلاتینه شدن خوب باعث افزایش خواص پلت و شاخص PDI می شود.

اندازه ذرات آسیاب تقریباً 20 درصد کیفیت پلت و PDI را کنترل می کند.

3. کاندیشنینگ یا حالت دادن: حداقل 1.5 تا 2 درصد رطوبت باید در فرآیند کاندیشنینگ اضافه شود. همچنین دمای بالای 80 به دستیابی به سطح ژلاتینه شدن خوب کمک می­کند که منجر به خواص باندشدگی بهتر و PDI خوب می­شود.

کاندیشنینگ یا حالت دادن تقریباً 20 درصد کیفیت پلت و PDI را کنترل می کند.

4. شکل دای: انتخاب یک دای مطابق فرمول بسیار مهم است. از آنجایی که جیره جوجه­های گوشتی حاوی الیاف کمتر و درصد روغن بیشتری هستند (فرمولاسیون نرم)، خواص پلت­سازی بهتری را فراهم می­کند و بار اصطکاک کمتری روی دای پلت ایجاد می­کند. بنابراین، می‌توانیم از نسبت تراکم (compression ratio) 1:12، 1:13 و حتی بیشتر استفاده کنیم.

استفاده از نسبت تراکم بالا برای جیره مرغ تخمگذار ممکن است منجر به عمر کم دای، انسداد دای، PDI غیریکنواخت، مصرف برق بیشتر، خروجی کم، سایش و پارگی بیشتر شود.

استفاده از دای­های با نسبت تراکم پایین در فرمولاسیون نرم جوجه­های گوشتی ممکن است منجر به PDI ضعیف (شاخص پایداری پلت - سختی پلت) شود. با توجه به همه عوامل فوق استفاده از یک دای جداگانه برای خوراک مرغ تخمگذار و جوجه­های گوشتی راه حل بهتر و مقرون به صرفه ای است.

انتخاب دای تقریباً 10 تا 15 درصد کیفیت پلت و PDI را کنترل می کند.